<- Terug


BassBlog #27 'Song Cirkels'


Liedjes hebben (in de popmuziek) vaste structuren. We hebben er al een bassblog (#21) aan besteed maar we gaan er weer een keertje wat verder naar kijken.
 
Het tension-release verhaal is bij songs van enorm belang. We gaan weer eens kijken naar een popliedje met daarin de spanningsboog van het liedje en de spanningsbogen van de verschillende onderdelen, de terugverwijzingen naar eerdere parts en uiteraard "de gulden snede" daar waar je over hebt gehoord in je kunst/teken/geschiedenis lessen. Dat komen we ook tegen in (pop)liedjes, en hoe!!!
 
Onze grote vriend in deze blog is 'het vergrootglas' want we gaan heel de tijd in- en uitzoomen. Van helicopterview naar individueel onderdeel nivo. Daar gaan we...
 
Een song kun je zien als een cirkel met een begin en een eindpunt (zie plaatje), alsof het een klok is. Echter verdelen we de klok nu niet in 12 maar in 9 partjes. We gaan met de klok mee voor het gemak en wat gebeurt er? Na het starten van het liedje (het intro, de tension setter, het geeft een indicatie aan van de sfeer van de song) gaan we werken aan onze verdere spanningsopbouw, we gaan richting een climax, en na een wat onverwachte story plot turn gaan we weer ontspannen (release) richting het eindpunt van de cirkel, de outro...(welke toevallig dan weer uitkomt bij de intro in ons geval, het einde van het liedje is het begin van het volgende liedje, of zichzelf.
 
Elk van de 9 partjes is een cirkeltje op zichzelf. Het heeft een start en een eindpunt, maar ook een daarin een spanningsboog. Dit is belangrijk om te realiseren, omdat er in een song verschilllende spanningsbogen plaatsvinden op de verschillende niveau's. Deze correlatie is van belang want je brein 'connects-the-dots' onbewust. (De herkenning van couplet en refrein komend door de repeterende patronen hiervan).
 
Dus tension en release is niet alleen iets van een hele song, maar ook van elk partje. Het helpt ons de song in te bakenen. En die inbakening hebben wij juist weer nodig voor de herkenning. Maar het moet wel een beetje intressant zijn, dus er moet in zo'n partje ook weer een tension release verhaal aanwezig zijn....En het is handig dat het brein ook weer 'verwacht' dat er na een refrein een couplet komt want dat zijn we zo gewend...
 
Terug naar de partjes: het eerste partje(1) is het intro. Dit is de sfeer zetter, de emotionele capacitor die de story aankondigd. Het kan al iets van het thema verraden. Vervolgens begint in het volgende partje (2) het couplet; let the story begin. Dit heeft over het algemeen een openingszin die je uitnodigd verder te luisteren, of zelfs zo sterk is (de earcatcher, die al meteen de hele sfeer dusdanig neerzet dat je belangstelling gewekt is, of al meteen zoveel beelden oproept dat je gekluisterd (dat is een afgeleid woord van luisterd (gek-luisterd)) bent. :)  Bijvoorbeeld : "To all the girls I've left before" eh.... ik bedoel "to all the girls I've loved before" haha, ijzersterke opener, herkenbaar en meteen intressant, en 10.000 beelden door m'n kop...
 
Nu het einde van het couplet (part 2) leidt part 3 in, en part 3 is erg belangrijk, want dat is het refrein! En het refrein moet ook catchy zijn. Een oorworm, een "Can't get you out of my head" een soort bijna irritante "song of the day". Dit briljante refrein vondst wordt ook nog eens 3 - 5 maal herhaald in de song om deze über-catchy te maken. Jawels, een plakkerrrrrrrrrr. En deze plakker begint over het algemeen op 1 minuut. Dit volgens de gouden song writing regels, dat onze luister spanningsboog het herkenbare punt wil hebben na 1 minuut, anders is de voorgaande spanningsboog te lang voor de werkende radioluisteraar en dus het onderlinge verband weg. We hebben het tenslotte over makkelijke consumenten pop-muziek. Sla je Itunes/mp3 bibliotheek er maar eens op na, open een aantal willekeurige songs en voila na een +/- 20 seconden intro, begint het couplet en vervolgens op 60 seconden (da's rond 1 minuut) jawels; het eerste refrein! Het is veel vaker wels zo dan niet! 
 
Vervolgens op het meso niveau, we zijn nu een stapje uitgezoomd, wordt het couplet - refrein blokje in haar geheel herhaald (part 2 & 3). Hier heb je dus herhaling op 2 niveau's, het inividuele part niveau (part 4 = part 2, en part 5 = part 3) en het geconnecte blok niveau (part 2+3 = part 4+5) dus tweemaal herkenning hoezee!!!! :)
 
Dan komt op het punt van de gulden snede... de gulden snede, wat was dat ook weer? Dat is dat rare verhoudings ding wat we overal in de natuur en dus later ook in de kunst tegenkomen... dat is de evenwichtige interne verdeling van een object. De gulden snede zie je overal, in zonnebloempitjes, in schelpen, pyramides, in gezichten, vingerkootjes, armen, romp, noem het maar op... zeg maar wat het getal pi voor een cirkel is , is de gulden snede voor (samengestelde) prachtige objecten. En dat gaat zover dat we daar zelfs onze spanningsbogen op af kunnen stemmen. Zoals het getal "pi" 3,14-nog-wat is, is het getal wat bij de gulden snede hoort 1,618. Ja hoor ik je denken... en dan???  WTF heeft dat met muziek te maken? Wel, in popliedjes vindt daar de onverwachte BRUG vaak plaats... Na partje 5, (het tweede refrein) wil je eigenlijk niet nog een keer in herhaling vallen van het blokje, want dan wordt het geheel wat langdradig, voorspelbaar, saai van stof. De spanningsboog zou als het ware volledig ontspannen als er nu ALWEER een blokje van part 2&3 of part 4&5 zou komen... het brein is daarin wat tegenstrijdig. Aan de ene kant zoeken we continue herkenning in repeterende patronen, maarrrrr we mogen niet verveeld worden. Structurele herhalingen gaan we als normaal ervaren en onze aandacht verslapt en we gaan op zoek naar iets anders (het beruchte "zap-moment") We kunnen dus beter in de song zelf even een "zap-moment" maken. Daar onze totale spanningsboog in ons drukke leven voor een liedje zo'n 3 minuten en 20 seconden bedraagt gaan we eens even kijken wanneer die welkome afwisseling dan plaats moet vinden volgens de gulden snede.... De calculators aan:  3 minuten en 20 seconden = 3*60 seconden + 20 seconden = 180 seconden + 20 seconden= .... 200 seconden. Zo lang duurt een gemiddeld liedje. En de gulden snede bij 200 seconden ligt dus op 200 seconden / 1,618 = 123,6 . dat is dus op 2 minuten en 3,6 seconden. Dat houdt in dat  de Euforie, de climax, de story turn van het liedje rond die tijd moet liggen, et voila ... scroll maar weer eens door je song bibliotheek heen en ga maar eens naar het tijdstip 2 minuten... Jawel daar zit de brug, OF hij is net afgelopen, want de Euforie, de echte Euforie de spannings sensatie en oplossing zit in de overgang van brug naar de laatste refreinen. Het JAWELS-moment! Het Refrein komt als welkome oplossing vanuit een andere spanningsboog, namelijk de brug (en/of de solo, die daar ook nog kan zitten vaak couplet of refrein schema)... Joepie! We herkennen na een zijpaadje op te zijn gegaan, het liedje weer... het hoofdpad, het repeterende refrein partje 3 cq. 5 !!!! En als extra traktatie en ontspanning voor het brein NOGMAALS het refrein, met een extra toefje slagroom op de taart, en daarna, om je uit te nodigen het nummer nogmaals te draaien, een fade out outro van het refrein (of de creatieve gelei was op, OF, maar daar zijn de meningen over verdeeld. Het intro en outro zijn ontworpen omdat in de radiocultuur van de jaren 50/60 de DJ's door de plaatjes heen praten om ze aan/af te kondigen... en dan kun je net zo goed zelf al een fade out maken wanneer meneer de DJ hem toch richting het einde wegdraait (onderschat de invloed van de radio niet op de ontwikkeling van de popmuziek... De radio was het reclame medium voor de singletjes in die tijd, en dus is het aanpassen van je "product" (song/singletje) aan je reclame medium was nog helemaal zo gek niet...
 
De dus na partje 7 en partje 8 (de herhaling van 3,5,7) komt de optie outro (part 9). En wanneer dat geen fade out is, is het vaak een gelijkend deeltje, een lichtelijke variant van het intro... Eenheid van de song... Het cirkeltje is rond. Met repeterende patronen, een onverwachte wending met euforische climax op de gulden snede en een kop en een staart... En dat allemaal enkel in ons brein...
 
Tot de volgende!!!



Lees meer:

<- Terug