<- Terug
BassBlog #22 'Jouw lijf-Riff, creativiteit en hoe dat te ontwikkelen'
Je kent het wel, je hebt zin om iets te spelen, je pakt je instrument op en -FLATS!!!- er komt alwéér exact dezelfde riff uit als vorige week....en de week ervoor... en de week daarvoor....en vorige maand.... het afgelopen jaar... sinds mensen-heugenis... elke keer wanneer je speelt komt er weer dezelfde riff uit. En elke keer wanneer je iets anders wilt spelen komt er een slappe kopie uit van diezelfde -jouw- lijf-riff.. en je komt er maar niet vanaf. Alsof dat hele instrument maar slechts een riff in zich verbergt... het speelgoedautootje wat maar slechts een kant uit kan... pfffff .... om gek van te worden...
Nou, welkom dames en heren bij uw eerste onaangename aanvaring met het spiergeheugen en daarmee dus de spier-reflex. Deze bijzonder handige eigenschap komt zeer van pas bij alledaagse handelingen zoals fietsen, (trap)lopen, koffie zetten, deur openen, de koelkast openen, het gas aansteken, je sigaret opsteken, je fiets van het slot halen, autorijden.... en bij je instrument spelen helpt deze eigenschap je ook enorm... maar helaas kan deze eigenschap je ook enorm tegenwerken!
Zodra je je instrument vasthebt komt er een opeenvolgingen van spierhandelingen uit waar je niet over nadenkt en voila, je lijf-riff is geboren ... of zojuist alwéér herboren... AirBorne again dus. Weer floept diezelfde never-ending riff -door de lucht- je oren in.
Wat gebeurt er nu eigenlijk? Eigenlijk is er geen verschil met fietsen. Wanneer je je fiets pakt gaan er allerlei processen aan de gang in je hoofd en onbewust prepareert je lijf zich op de zeer complexe handeling van het klaar gaan staan, een afzetje, opstappen, je evenwicht continue maar blijven herstellen en voldoende vaart maken om de fiets op zo'n snelheid te brengen dat je niet meteen omkukelt. En voila, je motorische hersenkwab heeft zojuist niets anders gedaan dan datgene wat deze kwab ook doet als jij je muziekinstrument oppakt. En, om maar weer terug te gaan naar het fietsen, het kunnen fietsen is een ding, maar het ergens naar toe fietsen vraagt om een doel. Een richting. En als die ontbreekt kun je alleen maar opstappen, vaart maken en maar weer omdraaien.
Nu, met je instrument gebeurt er eigenlijk hetzelfde. De richting ontbreekt als je niet weet wàt je gaat spelen, en aldus prepareert het lichaam zich op het klaar gaan maken voor het spelen van iets... En er komt daadwerkelijk een geluid uit, een soort opstappen van je fiets, of een soort 'test' signaal. Maar meer dan dat niet. Alsof je aan een Engelse translator vraagt: 'zo, dus jij bent translator van beroep, gaaf....ehm, vertaal eens iets... ?' Als er geen woorden te vertalen zijn, is de vertaler nutteloos, als er geen richting om te gaan fietsen is, is fietsen zinloos, en als er geen muzikaal verhaal vertelt gaat worden omdat er geen verhaallijn is, dan blijft zo'n instrument ook angstvallig stil... Of gaat dat ding doen wat ie altijd al deed... Jouw lijf-riff spelen...
Dus hoe kom je daar nu vanaf? Eigenlijk is het antwoord simpel. Bepaal iets wat je wilt gaan spelen, en als het 'uit het niets' moet komen... dan is een aanknopingspunt, een 'inspiratie' toch wel erg wenselijk. Dus daar zit ' m eigenlijk ook de kneep. Een vonkje kan een vlam worden, of zelfs uitaarden in een om zich heenslaande brand. Maar zonder een vonkje... ook geen vuur...
Terug naar het fietsen en de creativiteit.... Wanneer je gewoon een eindje wilt gaan fietsen en je hebt geen idee van een richting, bepaal je stiekem toch een richting... Anders zou je stil staan. Je maakt onbewust toch een keuze van 'hier linksaf in plaats van rechts' of nog even een stukje rechtdoor richting die boom... Dus je maakt ondertussen, terwijl je geen einddoel hebt, tòch continue keuzes. Vrije improvisatie werkt dus eigenlijk ook zo. Je moet wel een initieel startpunt hebben, of een eerste globale voorzichtige richting die je daarna absoluut weer weg mag gooien. Maar begin ergens. Voor mijn part bij je lijf-riff, maar ga er dan bewust mee aan de haal. Verander de drie laatste noten, speel het in een andere ritmiek, speel hem in een andere feel, of speel hem achterstevoren, maar ga er iets mee doen wat je spiergeheugen in eerste instantie niet uit zichzelf doet (in het kader van opstappen op je fiets is spontaan acties gaan veranden hierin een behoorlijk riskante zaak, wat kan resulteren in tandjes rapen, ook als piloot van een passagiersvliegtuig is wellicht creatief landen een minder goed idee).
Wanneer je dus bewust dingen gaat spelen of proberen te spelen die je nog nooit gespeeld hebt ga je een aantal interessante dingen doen. Je gaat je motoriek nieuwe dingen laten doen, nieuwe spieropeenvolgingen leren, je ontwikkelt je oren, je toon-intuïtie, je klank-greep associatie, kortom je breidt je muzikale bagage uit... En dat is juist datgene waar je naar op zoek was. Om van die vervelende lijf-riff af te komen. Het bewust een andere speelroute kiezen gaat je forceren nieuwe dingen te ervaren die je juist weer mee kunt nemen in je spel. Techniekjes genoeg te verzinnen om dit te gaan trainen. Je kunt bewust bepaalde tonen stelselmatig veranderen door andere, of je gaat allerlei dingen in mineur spelen in plaats van majeur, of je begint op een ander moment met je riff, of je haalt er een paar tonen uit.
Om voor jezelf wel dingen overzichtelijk te houden is het wel handig om slechts één variabele te veranderen per keer. Dus òf iets met het ritme òf iets met de gebruikte tonen... Het menselijk brein kan namelijk slechts één ding tegelijk aan om te snappen als er iets verandert. Dus wanneer je het effect wilt weten van een andere toon-keuze of ritmiek keuze, dan moet je slechts één van de twee veranderen en niet allebei tegelijk. Dan weet je namelijk niet het individuele effect.
Vergelijk het maar met kleuren mengen. Wanneer je de drie kleuren cyaan, geel, en magenta mengt krijg je bruin. Wanneer je nu tegelijkertijd de hoeveelheid cyaan en geel gaat veranderen zie je wel dat het eindresultaat verandert, een andere kleur, maar je weet niet welk component wàt heeft veroorzaakt... Gouden (of in dit geval Bruine(gètver)) regel is dus, wanneer je wilt ontdekken wat het effect is van een muzikale component, verander dan enkel deze component en laat de rest hetzelfde. Combineren doe je later pas...
Have fun(k)! Tot de volgende!
Lees meer:
- BassBlog #23 'Interpretatie van muziek sheets'
- BassBlog #21 'Song Structuren'
- BassBlog #24 'The 4 Phases of a musicians Progress... '
- BassBlog #20 'Nummers uitzoeken op je gehoor, het maken van een BASSTAB'
- BassBlog #25 '... en bassisten drinken koffie zwart'
- BassBlog #19 'Waarom liedjes op het gehoor uitzoeken sinds de digitale revolutie soms niet werkt (op de bas)'
<- Terug